رفتار شهروندی سازمانی

توضیحات

• رفتار شهروندی سازمانی

هر چند عبارت رفتار شهروندی سازمانی اولین بار به وسیله بتمن و ارگان^[1] (1983) مطرح شد، ولی این مفهوم از نوشتارهای بارنارد^[2] (2000) در مورد تمایل به همکاری و مطالعات کتز و کان در مورد عملکرد خودجوش و فراتر ازز انتظارات نقش ناشی شده است (حبیبی تبار، 1390: 13). اصطلاحاتی  که در دهه های اخیر برای تشریح چنین رفتارهایی به کار برده شده، عبارتند از: رفتار پیش اجتماعی، رفتار فرانقشی و خودجوش سازمانی و عملکرد زیمنه ای. هر چند هر کدام از این مفاهیم، خاستگاه متفاوتی داشته اند. ولی به طور کلی مفهوم یکسانی اشاره دارند که در این تحقیق تحت عنوان رفتار شهروندی سازمانی طبقه بندی می شوند و منظور، آن دسته از  فعالیت های مرتبط با نقش افراد در سازمان است که فراتر از انتظارات وظیفه و شرح شغل، توسط فرد انجام می شود و هر چند که سیستم پاداش رسمی سازمان این رفتارها را شناسایی نمی کند، ولی برای عملکرد خوب سازمان موثرند. تحقیات اولیه در زمینه رفتار شهروندی سازمانی بیشتر برای شناسایی مسئولیت ها یا رفتارهای کارکنان بود، اما اغلب توسط ارزیابی های رسمی نادیده گرفته می شود. با وجود اینکه این رفتارها در ارزیابی های سنتی عملکرد شغلی به طور ناقص اندازه گیری می شدند یا جتی گاهی اوقات مورد غفلت قرار می گرفتند، در بهبود اثر بخشی سازمانی موثر بودند (حبیبی تبار، 1390:  13).

ارگان (1988) معتقد است رفتار شهروندی سازمانی، رفتاری فردی و داوطلبانه است که مستقیما به وسیله سیستم های رسمی پاداش در سازمان طراحی نشده است؛ با وجود این، باعث ارتقای اثر بخشی و کارایی عملکرد سازمان می شود (اپل بائوم و همکاران^[3]، 2004: 17). این رفتارها فراتر از شرح شغل افراد می باشند و به صورت داوطلبانه و اختیاری توسط آنها برای بهبو د فعالیت ها و کسب اهداف سازمانی انجام می شوند.

این تعریف، بیانگر آن است که رفتار شهروندس ازمانی در درجه اول، داوطلبانه است؛ یعنی نه یک وظیفه از پیش تعیین شده است و نه بخشی از وظایف رسمی فرد. همچنین ، مزیت های رفتار شهروندی سازمانی، جنبه سازمانی دارد؛ یعنی این مزیت ها به نفع سازمان است (اپل بائوم و همکاران، 2004: 18). رفتار شهروندی سازمانی ماهیتی چند وجهی دارد یعنی به صورت های مختلفی ممکن است خود را نشان دهد. با این تعارف، از انسان به عنوان شهروند سازمانی انتظار می رود بیش از الزامات نقش خود و فراتر وظایف رسمی، در خدمت اهداف سازمان

[1] Batmen & Organ

[2] Barnard

[3] Appelbaum